Bizancjum Piec Wykładów

Trzeba było przebyć długą drogę, nim rozbudowano badania oparte na podstawach marksizmu-leninizmu i silnie zakorzenione w systemie socjalistycznej nauki i kultury. Choć szlachecko-mieszczańska bizantynistyka rosyjska nie była pozbawiona postępowości przy wyborze tematów badań, związana była jednak poprzez swych przedstawicieli z panującymi klasami i z ich ideologią. Jednak i po stronie historyków-komunistów nie od razu wypracowano platformę umożliwiającą owocne zajęcie się fenomenem państwa bizantyńskiego. Badania historyczne i sposób ich przedstawienia zostały zwulgaryzowane i sprymitywizowane w dużej mierze w szkole Pokrowskiego. Prostackie socjologizowanie zajęło miejsce obiektywnego przedstawienia wypadków dziejowych, nie doceniono aktywnej roli nadbudowy, zlekceważono narodowe odrębności procesu historycznego, w historii Rosji widziano jedynie dzieje nędzy, nie umiejąc odnaleźć właściwego stosunku do naukowego dziedzictwa przeszłości. Dopiero przed II wojną światową zaczął się przełom, w którego zainicjowaniu wielkie zasługi położyli leningradzki bizantynista M.W. Lewczenko i moskiewski mediewista E. A. Kosminskij. 

--